september 2009

Gezegd wordt dat Eskimo’s tientallen woorden kennen voor soorten sneeuw en ijs. Zeelieden onderscheidden vroeger de bramzeilbries van de labberkoelte. En bergbewoners kennen meer steiltes dan onze heuvels en dalen. Ik vroeg me af hoeveel woorden we hebben om water te benoemen. Gracht, kanaal en ringvaart zijn voor Neder­landers drie verschillende watergangen die de Engelsen allemaal ‘canal’ zullen noemen.Ik kom tot zo’n 100 woorden, inclusief samengestelde woorden als boezem, bovenboezem, hoge boezem. De overeen­komst in de reeks is steeds ‘water ergens in, voorkomend in Nederland’. Golf, fjord en stuwmeer doen dus niet mee. Woorden als rak, mui en kwelder zijn misschien wel meer dan duizend jaar in gebruik, nog steeds. Andere oude woorden bestaan alleen nog in aardrijkskundige namen van watergangen, zoals de Brabantse Aa en de Westlandse Lee. De woorden randmeer, spaarbekken en zuigerput zijn moderne woorden.

Onze natte geschiedenis is rijk, onze natte woordenschat ook.

 

Nederlandse waterwoorden

Aa

Afwatering

Bedding

Beek

Bekken, waterbekken

Bermsloot

Boezem, bovenboezem, benedenboezem, hoge boezem, lage boezem, tussenboezem, besloten boezem, vrije boezem

Bovenwater

Branding

Brekken

Broek

Caisson

Daliegat

Delf

Delta

Diep

Dijk, bandijk, binnendijk, schaardijk, slaperdijk, dromerdijk, ringdijk, dwarsdijk

Dijkput

Doorbraakgat

Drainagebuis

Drijfzand

Duiker, klepduiker

Ee

Gat, zeegat

Gemaal

Getijdenstroom

Gracht

Greppel

Geul

Goot

Grondwater

Hank

Hoogwater

Inham

Kanaal

Kil

Kwelder

Kwel, kwelwater, kwelbeek

Kolk, molenkolk, sluiskolk

Kom

Kreek

Laagwater

Lee, Leede

Meander

Meer

Moeras

Moer

Molentocht

Mui

Muiden

Ondiepte

Overlaat

Overloop

Overstort

Overtoom

Overstroming

Petgat

Put, waterput, regenput

Plaat, zandplaat

Plas

Poel

Rak

Randmeer

Ringvaart

Riool

Rivier, rivierloop, rivierarm,  dode rivierarm, rivierbed, rivierpand, riviervak, rivierengte

Sas

Schor

Schut

Singel

Slenk

Slikken

Spaarbekken

Sprank

Sloot

Sluis, inlaatsluit, schutsluis, tussensluis, waaiersluis, duikersluis

Springput

Spui

Strank

Stroom

Stroomgebied

Stroomversnelling

Stortvloed

Stuw

Trekgat

Trekvaart

Toom, overtoom

Tocht

Uiterwaard

Vaart, trekvaart, ringvaart

Ven

Vloedkom

Vloeiweide

Wadden

Wantij

Waterbassin

Waterberging

Watervoerend pakket

Watering

Waterlinie

Waterloop

Waterval

Wetering, Voorwetering

Wiel

Wijk

Zeil

Zee, binnenzee, ijszee, Waddenzee

Zeearm

Zijl

Zeegat

Zomerbed

Zuigerput