Mijn schoonmoeder spaarde van eigen verdiende centen en van het weekloon van mijn schoonvader. Dat weekloon kwam in zo’n loonzakje. Dat sparen ging in potjes in de keuken. Een potje voor de huur, voor het gas en voor nieuwe schoenen. Van haar eigen centen, verdiend in eerste instantie met thuiswerken en later met een baan buitenshuis, spaarde ze voor bijzondere zaken als vakantie en voor haar rijbewijs. Daarna voor het rijbewijs van haar man. “Toon, nu moet jij je rijbewijs halen”. “Goed hoor”, zei Toon goedmoedig. En hij deed het. Hij wist dat het geld bij haar in goede handen was. Het was hard werken, maar het gezin kwam niet te kort. 

Over handen gesproken, mijn moeder had een gat in haar hand. Die kreeg huishoudgeld van mijn later goed verdienende vader en dat maakte ze op. De vaste lasten betaalde Pa van Duijn. Ik hoorde wel gekijf over “Ik kom te kort! Nico heeft nieuwe schoenen nodig”. Maar mijn vader was daar streng in, zeker omdat hij ook spaarde voor de studie van 5 kinderen en voor een buffer voor mijn broer met Down. Die schoenen kwamen volgende maand. De prijs van de schoenen zoals hij dat zag trok hij af van het huishoudgeld en de guldens voor de schoenen kreeg ze apart. “Zo, en dit is voor Nico’s schoenen”. “Ja maar, nu kom ik huishoudgeld te kort”. Pa was onvermurwbaar. Dat gat in haar hand, hij kende het.

Wij sparen ook, op de bank. Daar heet dat ook ‘Spaarpotje’. Ik heb er twee, voor de naheffing belastingen en voor een nieuwe auto over een paar jaar. De rest maak ik niet op, want ik heb de kunst afgekeken van de dochter van mijn schoonmoeder. Die heeft wel tien spaarpotjes op de bank. Dat hoeft niet, want je kunt ook gewoon een spaarrekening hebben en daarvan betalen wat je wilt. Ze kan het niet laten. Die spaarpotjes in de keuken, het is een beeld wat haar niet loslaat. En mijn dochter en de kleinkinderen? Die sparen ook en snappen dat. De oudste van 6 heeft zelfs een bankrekening, met pasje. Ze spaart. Ik verwacht dat deze vierde generatie binnenkort spaarpotjes opent bij haar bank, vermoedelijk een heleboel. 

Eindelijk dan wordt het gebouw aan de Marktgracht gesloopt, bij de Meergronden, of verbouwd misschien. Een lelijke puist, wellicht al 20 jaar. Maak er woningen van. Bij de Sluis worden ook woningen gebouwd op een leeg stukje naast de parkeergarage, vierhoog lijkt me. Verder heeft de Roef en de oude apotheek appartementen gekregen. Het oude bankgebouw achter de kerk is een schande. In dat pand wilde het particuliere verzorgingshuis Redewaard ooit een zwembad bouwen, in de betonnen bankkluis. Er is veel meer, lege panden zat. Op de Paal een aantal lege kantoren. Op de Steiger ook een aantal, zowel rond bakker Abbekerk als aan de kant van Dorestad   en de Kringloop. En het NCCW-gebouw aan de Markenlaan niet te vergeten, waar nu vandalen elke week ruiten inslaan en brandjes stoken. Gelukkig is de sloop nu begonnen. Allemaal verwaarloosde panden die al 10-20 jaar leeg staan. Woningen bouwen in plaats van vervallen panden, dat is een goede ontwikkeling. 

Maar waarom duurt het 10-20 jaar? Blijkbaar kan de gemeente een eigenaar niet dwingen. Onze gemeente heeft namelijk geen leegstand verordening, zoals veel gemeenten wel hebben. Zo’n verordening is zo in te stellen. Bel die andere gemeenten en kopieer de verordening. Speculanten moeten het zijn, wachtend op een nog hogere grondprijs. Maak ze het leven zuur als ze elders in de stad een gebouw neer willen zetten. Waarom zou je hun mails vlot behandelen, vlot een afspraak maken? Een vergunning is helemaal makkelijk te traineren door op alle slakken zout te leggen. Publicitair jennen kan ook, met een persbericht met lelijke gebouwfoto’s en hun naam erbij, zo in het kadaster te vinden.

Moet het college wel lef hebben. Graag meer lef daar. We willen namelijk honderden woningen en geen verkrotte kantoren meer.

Groen van bomen, bermen en bossen, het roept een rustig soort emotie op. Genoegen op de fiets. Dan zie ik dat de Luzerne bloeit, die als veevoer wordt geteeld. Om zijn stikstofvormende  knolletjes werd het ook om de paar jaar gezaaid op akkers en weer ondergeploegd. Geen kunstmest nodig. Bij elk plantje hoort een verhaal. Dat zoek ik dan op. Die woekerende reuzeberenklauw bijvoorbeeld. Wist u dat de groenbeheerders in de polder jn de jaren zeventig die reuzeberenklauw zelf geïntroduceerd hebben? Daar hebben ze nu spijt van. Hoe bestrijd je die? Door in het vroege voorjaar schapen de eerste scheuten te laten opvreten. Later heeft dat geen zin meer. Bovendien is het dan lammerentijd, hopeloos dus.

Over die schapen, dat kost wat, maar niet veel. En wat moet je met die beesten die maar aanfokken? Slachten van de lammeren is al millennia een smakelijke manier. Maar dat vond een natuurclub zo’n naar idee dat ze die naar een schapenverpleeghuis in Spanje gestuurd hebben. Ondoordachte emotie, want na een jaar was het geld op en verdampte de dierenliefde. Niet erg praktisch volkje dus. Erg praktisch ben ik ook niet, dus dat schept een band. Ik mag ze wel. Ze durven vóór de orchidee te stemmen en tegen woningbouw voor hun dochter. Liever de bosviool in het Cirkelbos beschermen, dan met de auto naar je zieke oma in Zierikzee. Principes hebben, het is bewonderenswaardig. Ik heb er niet zoveel. 

Hoeft ook niet. Voor fietsen heb ik geen principes nodig. 

Havenaar 19 juli 2023

Op straat lopen verhalen. Daar loop ik doorheen, met mijn levensverhaal, in Haven. Het is een warboel aan verhaallijnen, vanaf 1976, van vele levens, gezinnen, ex-partners, opa’s, oma’s en kinderen. Een enkele keer vier generaties lang. De een zegt gedag, de ander maakt een praatje, de derde kijkt me nadrukkelijk niet aan. Dat niet aankijken, soms snap ik dat, door dat verhaal, tientallen jaren geleden.

Eentje was boos op me over een paar minuten ruzie, misschien 35 jaar geleden. Ik vond dat niet terecht, maar vooral, ik vond het een naar mens. Om te pesten heb ik hem 20 jaar lang vriendelijk gegroet op straat. Langzaam aan ging hij terugknikken. Toen ben ik gestopt met knikken. Een ander vermeed jarenlang oogcontact, geen idee waarom. Nu gaat dat beter, maar alleen als ik het oogcontact start. Een geheim verhaal dus.

En mensen schieten me aan, om een praatje te maken over een verhaal van vroeger. Een verhaal wat ik echt niet meer ken. Een jongeman schiet me aan. “Weet u nog wat u zei toen ik net geboren was?” Geen idee. “U had die dag twee kraamvisites. U zei dat u mij een nogal lelijke baby vond vergeleken met die andere. Dat was ik”.

Ik wist het weer. Schaamrood. Ik heb ongenadig op mijn kop gekregen van zijn oma die boos de spreekkamer in stampte, dat ik dat nooit meer mocht zeggen. Het is een hele knappe jongeman geworden. Het kind van een kind van iemand en daar de vader van die zo mooi dood ging. Die iemand belde thuis aan, want ik woonde midden in het praktijkgebied. Dat zijn vader overleden was. Dit was de enige keer dat een patiënt thuis aanbelde. Ook op straat werd ik maar zelden aangesproken over medische zaken. De dokter deed geen spreekuur op straat. Dat respecteerde iedereen, nou ja, meestal. Het allereerste jaar gebeurde dat wel vaak. Meer consulten op straat dan in de spreekkamer.

Op straat passeerde ik een niet zo vrolijke vrouw. Ze had een puberliefde gehad, die jammer genoeg uit ging. Nu hebben ze beiden een wat schraal huwelijk met eigenlijk de verkeerde. Op de Markt zag ik de buurman van de man die berucht was om zijn spoedvisites, allemaal voor niks, met telefoontjes over pijn op de borst, met alle symptomen van een hartinfarct of maagbloeding, uit de medische encyclopedie. Tot hij een echte ziekte kreeg. De spoedvisites stopten en hij overleed binnen een paar maanden, als tevreden man. De hypochonder had gelijk en dokters niet. Hij had echt kanker. Dat wist hij al 25 jaar.

Ik loop langs de Roef, het voormalige restaurant. Van wie daar werkte zien we de een al een tijdje niet meer lopen met zijn hondje, langs ons huis. Hij is net overleden. De ander woont tegenover mijn dochter. We zwaaien. Verhaallijnen, een warboel bijna 50 jaar nu.

Haven met zijn Havenaren. Ze mopperen en roddelen graag, over anderen. Maar ze bedoelen het nooit zo rot als ze het zeggen. Wij doen mee, bij het klaverjassen. We mopperen wat af en weten het beter. Maar ook wij bedoelen het goed.

Havenaar 28 april 2023

Boerenmetworst is een eerste levensbehoefte. Dus die eerst, bij de worstenkraam op de vrijdagmarkt. Zijn toonbank heeft een vreemde invloed op mijn boodschappenlijstje. Ik zie ham liggen. Daardoor verzin ik witlof voor vanavond, wat niet de bedoeling was. Rookworst met spekjes leidt tot stamppot morgen. Dat was ik helemaal niet van plan. Bij de notenkraam geuren de cashewnoten. “Nog warm dus ik laat het zakje open”. Graag, want dan kan ik onderweg snoepen. Maar ja, cashewnoten dwingen tot spruitjes, want in spruiten horen noten, met satésaus.

Bij de aardappelboer gaat het om het praatje. Over die geurige Peruaanse Andesknol, of de zeldzame dure Opperdoes. Net binnen! Culinair opwindend zijn aardappelen niet. Maar met zijn verhaal erbij wel.

Kaas is een moreel probleem. Lokaal of bij de marktkraam? Bij die vrolijkerd met die gele muntjes? Vaak wordt het lokaal, bij Ardaan, al is dat financieel gevaarlijk. Die kaasprijs, dat maakt niet veel uit. Wat je extra meeneemt wel. Toch maar die Doppio Passo wijn meegenomen. Met dat Pyreneese kaasje, van gemasseerde schapen die jodelen tijdens het melken. Ardaan kan het prachtig vertellen.

Vis bij Hendrik aan de overkant. Als ik binnenstap kijken ze me vragend aan, ik knik, en mijn bokking gaat in de frituur. Bokking, de enige vis met een vaste stukprijs. Verder is het oppassen bij Hendrik, met zijn sprot, borreltijd zalm of toch twee haring “meenemen”..

Bij het nieuwe bakkertje in de hoek bij de schoenmaker haal ik geheel overbodige taartjes, chocolade kokosknollen of versierde croissants. Het is kwijlend lekker daar, met koffie, op het bankje.

Bij de poelier vlamt mijn keuzeneurose helemaal op. Toch een keertje duif, hoewel lastig mals te bereiden? Zou zijn vader weer gans gerookt hebben misschien? Dan bedenk ik opgelucht dat wild milieuvriendelijk is, zonder stikstofneerslag en geen CO2-emissierechten nodig heeft. Koe is politiek, wild niet. Mijn dag is weer goed. Het wordt everzwijnspek, al dwingt dat wel weer tot zuurkool kopen.

Markten op vrijdag. Je hebt geen idee waarmee je thuis gaat komen. Maar genieten is het.

6 febr 2023, De Havenaar

Mama, wie is dat op de foto? Mama naast haar oma, beide lachend. “Dat is mijn oma”. Oma? Onze oma? Nee, onze oma is mijn moeder en jouw oma. Dit is mijn oma, de moeder van jouw oma. Maar deze oma is dood. Ze was heel erg oud. Het knulletje moet er om huilen. “Dus als ik heel oud word ga ik dood. Als ik tien ben, dan ben ik heel oud”. Hij kan goed tot tien tellen. Hij schrikt van zijn eigen gedachte. “Maar dat wil ik niet. Ik wil niet dood. Ik kan niet zo lang stil zitten en mijn adem inhouden”. Diepe gedachten en een praktische instelling. Een verwarrende combinatie voor een jochie van vier.

Dansen, je moet er talent voor hebben. Kleindochter van 5 jaar heeft dat, moeder en oma ook. Ze verzinnen de bewegingen ter plekke, op muziek. Onbegrijpelijk, zomaar uit hun hoofd. Dansen met voorgeschreven stapjes, dat lukte me wel, vroeger. Een paar jaar wekelijks dansles met zijn tweeën, de stapjes uit mijn hoofd leren en me laten sturen door haar. Dan lukte het. Want mijn benen instrueren die ingewikkelde bewegingen te maken, en ook naar de muziekmaat luisteren, dat kan ik niet, die twee dingen tegelijk doen. Ik de pasjes, zij de maat, dat was de taakverdeling. Dat was wel eens lastig voor haar. Dan stond ik plotseling stil op de dansvloer om te vragen of er niet ook een linksomdraai hoorde hier. Even een instructief gesprekje, en ik kon weer door. Tot ze rechtsomdraaide. Dan lagen we dubbel van het lachen. Want lol hadden we wel, op dansles.   

Op TV wordt er heel anders gedanst. Daar springen ze alle kanten uit, en met zijn allen nog tegelijk ook. Armen en benen vliegen de verkeerde kant op zonder dat de dansers omvallen. Het ziet er knap aanstellerig uit, zeker met die rare gezichten die ze er bij trekken. Maar dat schijnt zo te horen. Eén-twee-drie verschillende stapjes en dat dan heel overzichtelijk steeds herhalen, dat doen ze op TV nooit. In het theater is het weer anders. Daar verbeelden ze al dansend iets uit. Ze dansen een boodschap, zo laat ik me dan uitleggen. Dat is nogal omslachtig en bewerkelijk. Al die gekleurde gympakjes aantrekken, lampen bedienen, de muziek, en een hoop personeel om de gordijnen open en dicht te doen. Om verdriet uit te beelden, of afscheid. Dat kan efficiënter, vind ik. Lees een gedichtje voor en je hebt je boodschap ook gebracht. “Truus is verdrietig, want ze neemt afscheid van haar geliefde”. Klaar. Eigenlijk is dansen overbodige bewegingen maken. Dat is mijn talent: in een paar woorden zeggen waar anderen een hele avond voor in het theater moeten zitten.
 

Achterdocht is achterdenken, er iets achter zoeken.

De overheid heeft kwade bedoelingen. Dit is een achterdochtige opvatting. Als de overheid het regelt zal het wel mis gaan. Als particuliere bedrijven het regelen willen ze alleen geld verdienen. Allemaal achterdocht. Er is ook een vertrouwen-denkwereld. Die mensen mopperen evenzeer op de slordigheid, op de domheid van de overheid. Dat zouden ze zelf veel beter doen en ze richten een actiegroep op, persoonlijk, niet stiekem, niet anoniem. Een enkeling pakt zelfs door en wordt raadslid.

Achterdochtdenkers richten anonieme actiegroepen op, stiekem stoken op Twitter, hoodie op. Ze zien zwart en wit met niks ertussen. Ze vertrouwen de meerderheid niet. En die cijfers, die deugen niet, want de bedoelingen van deskundigen deugen niet.

Vertrouwendenkers vinden dat de meerderheid beslist, ook als dat een foute beslissing is. Vertrouwendenkers zijn te overtuigen met argumenten en feiten. Meestal is het grijs, zelden zwart of wit. Ze accepteren onzekerheden. Ze begrijpen dat twee deskundigen het oneens kunnen zijn en het toch beide goed bedoelen. Twee denkwerelden die elkaar niet verstaan.

Zelf heb ik liever de onvolmaakte wereld die ik niet goed snap, met zijn rommelige, machteloze overheid. Liever domme slordigheid en sorry, dan achterdocht en hou je bek. Eerst maar eens luisteren, want misschien zit er wat in, in dat verhaal. Het is allemaal niet best. Maar iets beters hebben we niet. Ik plak me maar vast aan vertrouwen. Demonstratief.

We hebben het weer gehad, het korte broeken weer. Gelukkig maar. Want het zag er niet uit, wat mannen in de kast hebben liggen aan korte broeken. Flodderige voetbalbroeken van toen ze nog bij de veteranen voetbalden. Vale vakantiebroeken van toen ze nog geen buikje hadden. Mannen gooien korte broeken blijkbaar nooit weg, zoals vrouwen dat doen: nieuwe kopen, oude weggooien. En die mannenbenen. Je ziet een vrouw nooit naar mannenbenen fluiten. Dat zegt toch iets. Gelukkig tatoeëren mannen niks op buik of benen, zoals vrouwen dat doen. Stel je voor, ‘Max Champion’ op zo’n bleke harige kuit. Of ‘Mama’ op een blote Heineken buik. Allemaal niet het geval. Maar die korte broeken… Ik hoop op een lange gure herfst.

Het peutertje heeft last van boosheid, als hij zijn zin niet krijgt. Zijn zusje moet het dan ontgelden. Tegelijk vind hij zijn bui vreselijk. Maar hij wordt opgevoed en het gaat beter. Laatst zei hij met een verdrietig stemmetje “Ik ben boos. Dat wil ik niet”. Tot dan toe moest je uitkijken voor een uithaal van hem. Niet meer. Een knuffel, een snikje, en hij holt vrolijk door. Dit jochie gaat het wel redden.