Ontevredenheid
Politici zijn altijd ontevreden. Een tevreden politieke kaste levert een vreselijk model op. Ze verschillen van mening, de kern van politiek, ook over hoe hun werk beter kan. ‘Beter’ betekent hier ‘Zelf meer bereiken, ten koste van andermans standpunt’. Er is een stroming die het beter wil doen, anderen willen het anders doen. Meestal willen die laatsten meer invloed van inwoners op bestuursbesluiten.
Zichtbaarheid
Politici willen meestal zichtbaar zijn. Dat zijn ze op de Almeerse politieke markt met zijn online uitzendingen, wandelgangen, videotulen en sinds kort wat je gestemd hebt op internet. Die vorm van de politieke markt als wijze van raadsvergaderen heeft voordelen. De huiskamersfeer van de discussies, helderheid onderwerp, goed geregisseerde tijd en plaats zijn voordelen voor belanghebbenden, voor inwoners. Het nadeel is het plat slaan van meningsverschillen door die huiskamersfeer. Meningsverschillen worden minder zichtbaar door het politieke markt model. Er is minder felle strijd dan bij plenaire vergaderingen. De politieke markt loopt nooit uit de hand, plenair kan dat wel gebeuren. De ‘Beter doen’ stroming zal zich prettiger voelen in het politieke markt model. De ‘Anders doen’ stroming kan beter uit de voeten met het plenaire discussie model. Die wil meer strijd en minder consensus, meer eigen gelijk, minder compromis.
Meer sturen
Beide stromingen, ‘Beter doen’ en ‘Anders doen’ zouden krachtiger willen sturen. Hier bijt de politiek in zijn eigen staart. De één wil meer op abstracties sturen, het kader stellen. De ander wil meer op concrete uitwerking sturen, het controleren. Hier is geen goed compromis mogelijk. Het wipt steeds heen en weer, met protest van de abstracten op het wachten op de uitwerking door het college. En met protest van de praktische controleurs op de krachteloze abstracties van de beleidsmakers.
Tegenmacht
Hier zullen grote verschillen in opvatting zijn, in de manieren om dit te doen. Bedoeld wordt een sterkere tegenmacht tegenover het bestuur, maar ook tegenover de professionele instellingen in de stad. Oppositie versus coalitie is één verschil. Demagogie leuk vinden, nodig vinden zelfs, toont het openlijke conflict in volle openbaarheid. De derde stroming is technisch betere argumenten, meer deskundigheid in huis halen. De vierde stroming is uit de techniek te blijven en krachtiger het verschil in opvatting te formuleren. Er zijn veel meer opvattingen te bedenken. Misschien zijn er ook wel niet-conflict modellen te verzinnen. Bij dit laatste kun je denken aan een krachtige bestuursdienst die zowel het bestuur als de raad bedient. Dit vergt nogal wat van die ambtenaren. Want loyaliteit met wie moet je dan hebben? Kan het zonder loyaliteit? Hoe je dit beter of anders kunt doen weet je niet van tevoren; gewoon uitproberen dus.
Bewonersinvloed
Dit lijkt een methode en geen principiële opvatting. Toch denk ik dat het een principieel punt is. Het gaat namelijk om twee verschillende opvattingen. De eerste is dat de raad de uiteindelijke baas is en gebruik maakt van wat mensen in de stad aandragen. De tweede opvatting is dat de raad maar een onderdeel is van een netwerk van belangen en krachten. De raad is niet de baas. De raad ordent, regisseert en bewaakt, maar is geen steracteur. De andere opvatting is dat bewoners uit principe invloed moeten hebben over alles waarmee ze andere bewoners niet in de weg zitten, ook als anderen, de niet direct betrokkenen, dat geen goede beslissingen vinden. Een meerderheid in de stad, via de gemeenteraad, is niet nodig. Onopgelost is de legitimiteit van de belanghebbenden. Wat is hun draagvlak als ze zeggen dat die bomen in hun plantsoen niet gekapt mogen worden?
Raad van Bestuur of van Toezicht
Het hangt er van af of je de gemeenteraad als Raad van Bestuur ziet of als Raad van Toezicht. Je kunt het zelfs radicaal verschillende opvattingen noemen. Een gemeenteraad als Raad van Toezicht zal plezier hebben in veel beslissingsruimte van bewonersgroepen en instellingen. Maar wie de gemeenteraad een Raad van Bestuur vindt, die wil zelf sturen. De eerste vindt brokken en fouten leerzaam. De tweede schaamt zich daarvoor. De eerste heeft geen belang bij waar het uitkomt. De tweede wil van tevoren precies de uitkomst weten.
Conclusie
Laat al die verschillen maar bestaan, geef ze de ruimte. Het aardige van lokale politiek is dat er geen norm is. Er is juist strijd over wat normaal, wat goed is, wat de beste invloed op de samenleving is. Vooral zo laten, geen kloven dempen, geen ander model. Laat één gelijk nooit winnen.