De anekdote luidt dat een Franse neuroloog uit Bordeaux in de 19e eeuw betoogde dat je van witte Italiaanse wijn hoofdpijn krijgt. Een Italiaanse dokter argumenteerde dat hoofdpijn alleen voorkwam na rode Franse wijn. Het ziet er naar uit dat de Italiaan gelijk had. Rode wijn geeft vermoedelijk bij meer mensen hoofdpijn dan witte wijn. Maar Frans of Italiaans maakt niet uit. Het gaat om het soort druif en om de wijnmaak techniek.
Lastig is het onderscheid tussen katerhoofdpijn na teveel wijn, een glaasje wijn als trigger voor gewone hoofdpijn en wijn als uitlokker van een migraine aanval. Echt goed onderzoek is er niet, maar er lijken voldoende aanwijzingen te zijn om sommige rode wijn te accepteren als uitlokker van een migraine aanval, bij sommige mensen. En wellicht gewone hoofdpijn bij niet-migraine mensen. Maar waarom dan? Wat zit er in rode wijn wel en niet zo zeer in witte wijn of bier? De twee auteurs van een literatuurstudie, Abouch Valenty Krimchantowski en Carla da Cunha Jevoux, uit Rio de Janeiro zijn wijnkenners en hoofdpijnspecialisten. Ze pakken het grondig aan. Ze beginnen hun betoog in Mesopotamia, 7000 voor Christus. Via Hippocrates – wijn helpt goed bij de bevalling – en de Corsicaan Angelo Mariani (1863) die een prijs won met een drankje van wijn met cocaïne, bespreken ze wat er bekend is over histamine, sulfiet en de alcohol zelf. Die zijn in ieder geval niet de boosdoeners. Het moeten de flavonoïde fenolen zijn. Deze fenolen, honderden verschillende verbindingen, bepalen samen de kleur en de smaak van de verschillende rode wijnen, en het “mondgevoel”. Eén van die fenolen is de tannine die zo’n droog “mondgevoel” geeft. Vermoedelijk maken die fenolen 5-hydroxytryptamine (5-HT) vrij uit de bloedplaatjes, waarbij rode wijn de binding tussen 5-HT en de 5-HT-receptoren remt, Er is ook een effect op andere neurotransmitter stofjes als noradrenaline en monoamineoxydase. Het ziet er plausibel uit. Deze fenolen komen in veel mindere mate of helemaal niet voor in witte wijn en bier. Gedistilleerd is niet onderzocht. De auteurs beschrijven met genoegen allerlei druivenrassen bij hen in de buurt. Het is erg vermakelijk in een deftig hoofdpijntijdschrift te lezen over de zure kersengeur, de kruidige accenten en de ‘gentle spiciness’ van bijvoorbeeld de Corvina druif. Ze doen proeven. Ze moeten het van de strenge redactie van Headache ‘persoonlijke ervaringen’ noemen, maar het is gewoon een simpel onderzoekje bij tientallen mensen die zelf zeggen dat ze migraine van wijn krijgen. Het is niet blind uitgevoerd, niet netjes gerandomiseerd en er is geen controlegroep. Maar wel leuk. Het blijkt dat het vooral de verschillen in tannine gehalte zijn die maken of meer of minder mensen een migraine aanval krijgen. De Tannat druif, de Malbec en de Franse Cabernet Sauvignon geven na een halve fles bij daarvoor gevoelige mensen bij 50-60% van de gevallen een echte migraine aanval. Dit zijn wijnen met een hoog tannine-gehalte. Bij de Zuid-Amerikaanse Cabernet Sauvignon, een andere wijnmaak techniek die minder tannines geeft, en bij de wijn gemaakt van de Merlot druif met een laag tannine-gehalte is dit minder dan 30% van de migraineurs.
Conclusie Als u denkt migraine te krijgen van wijn, drink dan witte wijn of kies een rode wijn met een laag tannine-gehalte. En probeer het uit. Het gaat om de druivensoort en de techniek van het wijn maken. Ga niet naar de dokter, maar naar uw slijter.
(wordt gepubliceerd in Hoofdzaken, blad van de Nederlandse Hoofdpijnpatiëntenvereniging.