Financier jeugdzorg per instelling, niet per cliënt. Laat jeugdzorg zelf de toegang bepalen; geen wachtlijst is dan voorwaarde. Stop ineffectieve preventie, vroeghulp en dagopvang.
https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/jeugdzorg-anders-regelen
In Almere is de grote jeugdzorginstelling Triade gestopt met ambulante hulp, want het geboden tarief kon niet uit. Hun vele onderaannemers hangen nu in de lucht. Zo’n crisis biedt kansen voor radicale ingrepen. Dat is nodig, want meer procedures werken niet. Landelijk is er bestuurlijke paniek, met declaratiehandreikingen die niet werken en een nieuwe Jeugdautoriteit die meer gegevens wil. Werkt duct-tape niet? Meer duct-tape!
De jeugdhulpverlener bepaalt de toegang
Toewijzen van jeugdzorg door de gemeente heeft geleid tot overbodige bureaucratie. Strakke bureaucratie is heilzaam, maar overbodige bureaucratie niet. Dat toewijzen door de gemeente kan dus beter worden geschrapt. Iedere zorgverlener krijgt een budget, met als enige harde afspraak: een redelijke wachttijd.
Zo’n regeling bespaart zowel gemeente als zorgverlener kostbare administratietijd. Gemeenten contracteren dan capaciteit, zoals ze dat ook doen met brandweer en daklozenopvang. Ze bepalen niet wanneer de brandweer uitrukt of welke dakloze wordt opgenomen, maar stellen voorwaarden als maximale aanrijtijd of voorrangsregels. Zo kan de gemeente ook de jeugdzorg loslaten.
Toegang regelen
De jeugdzorgverlener selecteert bij de poort. Onderzoek toont aan dat zware deskundigheid bij de toegang het beste werkt (Verweij-Jonkers Instituut, 2021). Lichte zorg als standaard en pas opschalen indien nodig voorkomt geen zware zorg, maar zorgt voor stapelende wachttijden.
Bij de toegang wordt bepaald wie direct zware zorg nodig heeft, wie lichte begeleiding, en wie “nee” te horen krijgt. De tweede knop die instellingen bedienen is de doorstroming: hoe vaak en hoe lang iemand behandeld wordt. Verschillen hierin zijn normaal, zoals ook in andere vrije beroepen. De gemeente hoeft zich daar niet in te mengen.
Schrap ineffectieve interventies
Ten eerste: stop preventie, vroeghulp en voorlichtingsprojecten die geen echte interventie zijn. Onderzoek (Commissie van Wijzen, 2021; AEF, 2020) laat zien dat zulke programma’s juist extra zorgvragen oproepen.
Ten tweede: bouw dagopvang af. Dagopvang parkeert gezinsproblemen zonder ze op te lossen. Ambulante gezinshulp werkt wel. Verschuif daarom het budget van dagopvang naar ambulante hulpverlening.
Ten derde: stop de vergoeding van onbewezen interventies zoals gametherapie, paarden coaching, sport- en speltherapie en neurofeedback. Pas als aanbieders via degelijk onderzoek effectiviteit aantonen, komen ze opnieuw in aanmerking voor vergoeding.
Mag dit allemaal?
Ja, dit kan binnen de Jeugdwet. Het wordt zelfs aangeraden in publicaties van de Algemene Rekenkamer (2023) en de Handreiking ‘Inzicht in tarieven jeugdhulp’ van de Jeugdautoriteit (2023).
Wat eerst?
- Begin met wat de gemeente zelf in de hand heeft: de financiering. Zorg dat zware instellingen zoals kinder- en jeugdpsychiatrie, 24-uursverblijven en crisisopvang direct hun bestaan bekostigd krijgen via instellings- of populatiefinanciering. Niet monitoren, geen gedoe. Wachtlijst beheersing is de enige voorwaarde.
- Daarna kan worden gekeken welke ambulante programma’s effectief zijn en waar samenwerking nodig is.
- Stop vermoedelijk ineffectieve interventies, tenzij aanbieders het tegendeel bewijzen.
- Ten slotte: experimenteer met het sluiten van dagopvang, de uitbreiding van ambulante hulp, en het werken met wachttijdbeheersing en toegangssturing door zorgverleners zelf. Als stok achter de deur blijft: wie niet meewerkt, keert terug naar het oude declaratiesysteem.
Conclusie
Er is veel mogelijk: minder bureaucratie, betere zorg, lagere kosten. Als men durft.
De uitwerking (3000 woorden) in ‘Jeugdzorg anders regelen uitgewerkt’ waarin ook de kwaliteitsbewaking wordt besproken
28 april 2025