juli 2024

Gezegd wordt dat Eskimo’s tientallen woorden kennen voor soorten sneeuw en ijs. Zeelieden onderscheidden vroeger de bramzeilbries van de labberkoelte. En bergbewoners kennen meer steiltes dan onze heuvels en dalen. Ik vroeg me af hoeveel woorden we hebben om alles rond watergangen te benoemen. Gracht, kanaal en ringvaart zijn voor Neder­landers drie verschillende watergangen die de Engelsen allemaal ‘canal’ zullen noemen. Begonnen met 100 woorden groeide het uit tot 200 woorden, inclusief verbijzonderingen zoals de verschillende soorten boezems, dijken en putten. De overeen­komst in de reeks is steeds ‘water ergens in, iets in het water, en waterwerken, natuurlijk ontstaan of door mensen gemaakt, voorkomend in Nederland’. Verschillende schrijfwijzen als A, Aa en Zijl, siel, syl tellen niet mee. Golf, fjord en stuwmeer zijn te buitenlands.

De woorden randmeer, spaarbekken en zuigerput zijn moderne woorden, evenals de vakwoorden estuarium en caisson. Woorden als rak, mui en kwelder zijn misschien wel meer dan duizend jaar in gebruik, tot nu toe. Andere oude woorden bestaan alleen nog in aardrijkskundige namen van watergangen, zoals de Brabantse Aa en de Westlandse Lee.

Onze natte geschiedenis is rijk, onze natte woordenschat ook.

• A, Aa, Ae
• Afwatering
• Aquaduct
• Baai
• Bedding
• Beek
• Bekken
  1. bergbezinkbassin
  2. spaarbekken
  3. waterbekken
• Bermsloot
• Boezem
  1. benedenboezem
  2. besloten boezem
  3. bovenboezem
  4. hoge boezem
  5. lage boezem
  6. tussenboezem
  7. vrije boezem
• Bovenwater
• Branding
• Brekken
• Breriviermond
• Broek
• Bron
• Caisson
• Daliegat
• Dam
• Delf
• Delta
• Diep
• Dijk
  1. bandijk
  2. binnendijk
  3. dromerdijk
  4. dwarsdijk
  5. ringdijk
  6. schaardijk
  7. slaperdijk
  8. winterdijk
  9. zomerdijk
• Dijkput
• Doorbraakgat
• Draaikolk
• Drainagebuis
• Drijfzand
• Duiker
  1. klepduiker
• Duinrel
• Duinpan
• E, Ee
• Estuarium
• Gat
  1. zeegat
• Gemaal
• Getijdenstroom
• Gracht
• Greppel
• Geul
• Goot
• Grondwater
• Hank
• Inham
• Inundatie
• Kade
• Kanaal
• Kil
• Krib
• Kwelder
• Kwel
  1. kwelwater
  2. kwelbeek
• Kolk
  1. molenkolk
  2. sluiskolk
• Kom
• Kreek
  1. getijdenkreek
• Laagwater
• Lee, Leede
• Meander
• Meer
• Moeras
• Moer
• Molentocht
• Mui
• Muiden
• Ondiepte
• Overlaat
• Overloop
• Overstort
• Overtoom
• Overstroming
  1. overstromingsvlakte
• Petgat
• Pier
• Priel
• Put
  1. waterput
  2. regenput
  3. afvoerput
  4. rioolput
• Plaat
  1. zandplaat
• Plas
• Poel
• Pijpwel
• Rak
• Randmeer
• Rede
• Regenplas
• Regenton
• Ringvaart
• Riool
• Rivier
  1. rivierloop
  2. rivierarm
  3. dode rivierarm
  4. rivierbed
  5. rivierpand
  6. riviervak
  7. rivierengte
  8. riviermond(ing)
• Sas
• Schor
• Schotbalk
• Schut
• Singel
• Slenk
• Slibdepot
• Slikken
• Sprank
• Sloot
• Slufter
• Sluis
  1. duikersluis
  2. inlaatsluit
  3. schutsluis
  4. spuisluis
  5. tussensluis
  6. waaiersluis
• Springput
• Spui
• Strandhoofd
• Strank
• Strekdam
• Stroom
• Stroomgebied
• Stroomversnelling
• Stortvloed
• Stuw
• Trechtermond
• Trekgat
• Trekvaart
• Toom
  1. overtoom
• Tocht
• Uiterwaard
• Vaargeul
• Vaart
  1. trekvaart
  2. ringvaart
• Ven
• Vliet
• Vloedkom
• Vloedplank
• Vloeiweide
• Vijver
• Wadden
• Wal
  1. lagerwal
  2. hogerwal
• Wantij
• Waterbassin
• Waterbekken
• Waterberging
• Watering
• Waterlinie
• Waterloop
• Waterval
• Watervoerend pakket
• Welput
  1. welpijp
• Wetering
  1. voorwetering
• Wetland
• Wiel
• Wijk
• IJ
• Zee
  1. binnenzee
  2. waddenzee
  3. ijszee
• Zeearm
• Zeegat
• Zijl, siel, syl
• Zinkstuk
• Zomerbed
• Zuigerput
• Zwin

4 juli 2024. Met dank aan mensen die reageerden met steeds weer nieuwe waterwoorden. Waterpokken en waterhoofd zijn niet overgenomen. Glossarium Aqua Neerlandica past dan in de reeks politieke schotschriften Glossarium Verba Irritantia Politicorum, Glossarium Holle Woorden en Eufemismen in politiek & bestuur; zie  Politiek – nicovanduijn.nl