juli 2024

Gezegd wordt dat Eskimo’s tientallen woorden kennen voor soorten sneeuw en ijs. Zeelieden onderscheidden vroeger de bramzeilbries van de labberkoelte. En bergbewoners kennen meer steiltes dan onze heuvels en dalen. Ik vroeg me af hoeveel woorden we hebben om water te benoemen. Gracht, kanaal en ringvaart zijn voor Neder­landers drie verschillende watergangen die de Engelsen allemaal ‘canal’ zullen noemen. Verbijzonderingen tellen mee, zoals de verschillende soorten boezems, dijken en putten, inclusief verkortingen als bij zandzuigerput. De overeen­komst in de reeks is steeds ‘water ergens in, iets in het water, en waterwerken, natuurlijk of door mensen gemaakt, voorkomend in Nederland’. Verschillende schrijfwijzen als A, Aa en zijl, siel, syl tellen niet mee. Golf, fjord en stuwmeer zijn te buitenlands.

De woorden randmeer, spaarbekken en zuigerput zijn moderne woorden, evenals de vakwoorden estuarium en caisson. Woorden als rak, mui en kwelder zijn misschien wel meer dan duizend jaar in gebruik, tot nu. Andere oude woorden bestaan alleen nog in aardrijkskundige namen van watergangen, zoals de Brabantse Aa, de Westlandse Lee en de Dordtsche Kil.

Glossarium Aqua Neerlandica past in de reeks politieke schotschriften Glossarium Verba Irritantia Politicorum, Glossarium Holle Woorden en Eufemismen in politiek & bestuur; zie Politiek – nicovanduijn.nl

Onze natte geschiedenis is rijk, onze natte woordenschat ook.

1. A, Aa, Ae
2. Afwatering
3. Aquaduct
4. Baai
5. Bedding
6. Beek
7. Bekken
   1. bergbezinkbassin
   1. spaarbekken
   1. waterbekken
8. Bermsloot
9. Boezem
   1. benedenboezem
   1. besloten boezem
   1. bovenboezem
   1. hoge boezem
   1. lage boezem
   1. tussenboezem
   1. vrije boezem
10. Bovenwater
11. Branding
12. Braak
13. Brekken
14. Breriviermond
15. Broek
16. Bron
17. Caisson
18. Daliegat
19. Dam
20. Delf
21. Delta
22. Diep
23. Dijk
    1. achterdijk
    1. bandijk
    1. binnendijk
    1. droge dijk
    1. dromerdijk
    1. dwarsdijk
    1. groene dijk
    1. inlaagdijk
    1. leijdijk
    1. natte dijk
    1. omringdijk
    1. ringdijk
    1. schaardijk
    1. slaperdijk
    1. stuifdijk
    1. winterdijk
    1. zanddijk
    1. zomerdijk
24. Dijkput
25. Dobbe
26. Doorbraakgat
27. Draaikolk
28. Drainagebuis
29. Drijfzand
30. Duiker
    1. klepduiker
31. Duinrel
32. Duinpan
33. E, Ee
34. Eb
    1. ebstroom
35. Estuarium
36. Gat
    1. zeegat
37. Gemaal
38. Getijdenstroom
39. Gracht
40. Greppel
41. Grift
42. Geul
43. Goot
44. Grondwater
45. Hank
46. Hevel
47. Hollestelle
48. Inham
49. Inundatie
50. Kade, kaai
51. Kanaal
52. Kil
53. Krib
54. Kwelder
55. Kwel
    1. kwelwater
    1. kwelbeek
56. Kolk
    1. molenkolk
    1. sluiskolk
57. Kom
58. Kreek
    1. getijdenkreek
59. Laagwater
60. Lee, Leede
61. Maar
62. Meander
63. Meer
64. Moeras
65. Moer
66. Molentocht
67. Mui
68. Muiden
69. Onderstroom
70. Ondiepte
71. Overlaat
72. Overloop
73. Overstort
74. Overtoom
75. Overstroming
    1. overstromingsvlakte
76. Peilmerk
77. Peilbout
78. Peilhuisje
    1. peilschaalhuisje
79. Peilschrijver
80. Petgat
81. Pier
82. Pingo
83. Priel
84. Put
    1. waterput
    1. regenput
    1. afvoerput
    1. rioolput
85. Plaat
    1. zandplaat
86. Plas
87. Poel
88. Pijpwel
89. Rak
90. Randmeer
91. Rede
92. Regenplas
93. Regenton
94. Ringvaart
95. Riool
96. Rivier
    1. rivierloop
    1. rivierarm
    1. dode rivierarm
    1. rivierbed
    1. rivierpand
    1. riviervak
    1. rivierengte
    1. riviermond(ing)
97. Sas
98. Schor
99. Schotbalk
100. Schut
101. Singel
102. Slenk
103. Slibdepot
104. Slikken
105. Sprank
106. Sloot
107. Slufter
108. Sluis
     1. duikersluis
     1. inlaatsluis
     1. schutsluis
     1. spuisluis
     1. tussensluis
     1. waaiersluis
109. Spui
110. Strandhoofd
111. Strank
112. Strekdam
113. Stroom
114. Stroomgebied
115. Stroomversnelling
116. Stortvloed
117. Strubbe
118. Stuw
     1. balgstuw
119. Trechtermond
120. Trekgat
121. Trekvaart
122. Toom
     1. overtoom
123. Tocht
124. Uiterwaard
125. Vaargeul
126. Vaart
     1. trekvaart
     1. ringvaart
127. Ven
128. Vliet
129. Vloed
     1. vloedstroom
130. Vloedkom
131. Vloedplank
132. Vloeiweide
133. Voorde
134. Vijver
135. Waaier
     1. waai
136. Waal
137. Wadi
     1. kwelwadi
138. Wadden
139. Wal
     1. lagerwal
     1. hogerwal
140. Wantij
141. Waterbassin
142. Waterbekken
143. Waterberging
144. Watergang
145. Watering
146. Waterlinie
147. Waterloop
148. Waterval
149. Watervoerend pakket
150. Welput
     1. welpijp
151. Wetering
     1. voorwetering
152. Wetland
153. Werf, werve
154. Wiel
155. Wierde
156. Wijk
157. IJ
158. Zee
     1. binnenzee
     1. waddenzee
     1. ijszee
159. Zeearm
160. Zeegat
161. Zijl, siel, syl
162. Zinkstuk
163. Zomerbed
164. Zuigerput
     1. zandzuigerput
     1. zandput
165. Zwin